Mahalaya Amavasya Pitru Paksha : महालय अमावस्या हा दिवस भारतीय परंपरेत अत्यंत महत्त्वाचा मानला जातो, विशेषत: हिंदू धर्मात पितृपूजेचा हा दिवस पवित्र मानला जातो. पितृपक्ष म्हणजे आपल्या पूर्वजांना श्रद्धांजली अर्पण करण्याचा काळ, ज्यामध्ये पंधरा दिवसांच्या कालावधीत पिंडदान, श्राद्ध आणि तर्पण विधी केले जातात. २०२४ (pitru paksha information in marathi) मध्ये महालय अमावस्या २ ऑक्टोबर रोजी साजरी केली जाईल, जी पितृपक्षाचा समारोप करणारा दिवस आहे.
पितृपक्षाची महत्त्वाची भूमिका
पितृपक्ष म्हणजे आपल्या पितरांना आदरांजली अर्पण करून त्यांच्या आत्म्यांना शांती मिळवून देण्याचा काळ. या काळात आपल्या घरातील पूर्वजांसाठी श्राद्ध विधी आणि पिंडदान केले जाते, ज्यामुळे त्यांच्या आत्म्याला सद्गती मिळावी, अशी आपली भावना असते. पितृपक्षाच्या या दिवसांमध्ये अनेकजण उपवास करून पूजा-अर्चा करतात, तसेच ब्राह्मण भोजन घालतात आणि गरजू व्यक्तींना अन्नदान करतात.
पिंड दान
भारताच्या काही भागात, विशेषत: गया, वाराणसी आणि हरिद्वार सारख्या पवित्र शहरांमध्ये, लोक पिंड दान करतात, मृत आत्म्यांना तांदळाचे गोळे (पिंडा) अर्पण करतात. हे पितरांना पोषण आणि शांती प्रदान करते आणि त्यांना मोक्ष प्राप्त करण्यास मदत करते असे मानले जाते.
उपवास
अनेक भक्त आपले शरीर आणि आत्मा शुद्ध करण्यासाठी आणि विधींवर लक्ष केंद्रित करण्यासाठी महालय अमावस्येला उपवास करतात. उपवासामध्ये सामान्यतः मांसाहार, लसूण आणि कांदे यांचा समावेश होतो. काही भक्त पूर्ण उपवास करतात, फक्त पाणी वापरतात, (Mahalaya Amavasya Pitru Paksha) तर काही मर्यादित आहाराचे पालन करतात.
दान आणि दान
या दिवशी गरीबांना अन्न, कपडे आणि इतर आवश्यक वस्तू दान करणे ही एक महत्त्वाची प्रथा आहे. असे मानले जाते की या दान कृतीने पितरांना शांती मिळते आणि कुटुंबाला सौभाग्य मिळते.
महालय मंत्र ऐकणे
पश्चिम बंगालमध्ये, “महिषासुर मर्दिनी” चे पठण ऐकण्याची परंपरा आहे, एक पहाटे रेडिओ कार्यक्रम जो देवी दुर्गाने म्हशीच्या राक्षसावर, महिषासुरावर विजय मिळवला होता. हे दुर्गापूजेच्या उत्सवाची आध्यात्मिक सुरुवात दर्शवते.
Also Read : Dukhad nidhan messages Marathi – दुःखद निधन मेसेज मराठी
महालय अमावस्येचा विशेष दिवस
महालय अमावस्या हा पितृपक्षाचा अखेरचा आणि सर्वात महत्त्वाचा दिवस मानला जातो. या दिवशी आपल्या पितरांच्या आत्म्याला शांती मिळावी यासाठी विशेष पूजा विधी केले जातात. घरातील जेष्ठ पिढ्यांचे आशीर्वाद प्राप्त करण्यासाठी हे दिवस अत्यंत महत्त्वाचे आहेत. या दिवशी गंगाघाट किंवा पवित्र नद्यांमध्ये स्नान करून पितरांना तर्पण दिले जाते. असे मानले जाते की या दिवशी केलेली पूजा पितरांना अत्यंत प्रिय असते आणि त्यांचा आशीर्वाद आपल्या संपूर्ण कुटुंबाला लाभतो.
पितृपक्षाचे नियम
पितृपक्षादरम्यान काही विशिष्ट नियमांचे पालन करणे आवश्यक आहे. या काळात कोणताही शुभ कार्य, जसे की लग्न, वास्तुशांती किंवा गृहप्रवेश, टाळले जातात. पितृपूजेच्या काळात साधेपणाने वागावे, मांसाहार टाळावा, आणि आपल्या पितरांसाठी विशेष श्राद्धविधी करावे. या काळात धर्मशास्त्रानुसार केलेल्या कर्मकांडामुळे पितरांची तृप्ती होते, असा विश्वास आहे.
महालय अमावस्या २०२४: श्रद्धा आणि परंपरेची सांगड
महालय अमावस्या २०२४ मध्ये २ ऑक्टोबर रोजी साजरी केली जाईल. हा दिवस पितृपक्षाचा समारोप करणारा आणि विशेष महत्त्वाचा मानला जातो. या दिवशी आपल्या पितरांच्या आत्म्यासाठी श्राद्ध, तर्पण आणि पिंडदान विधी केले जातात. अमावस्या तिथीचे महत्व धार्मिक दृष्टिकोनातून अत्यंत मोठे आहे, (Mahalaya Amavasya Pitru Paksha) कारण असे मानले जाते की या दिवशी केलेली पूजा पितरांना शांती आणि सद्गती मिळवून देण्यास मदत करते.
२०२४ मध्ये महालय अमावस्या खालीलप्रमाणे असेल:
- महालय अमावस्या तारीख: २ ऑक्टोबर २०२४ (बुधवार)
- अमावस्या प्रारंभ: १ ऑक्टोबर २०२४ रोजी रात्री ०९:५० वाजता
- अमावस्या समाप्ती: २ ऑक्टोबर २०२४ रोजी रात्री ११:२३ वाजता
महालय अमावस्येची पौराणिक कथा
महालय अमावस्येच्या मागे एक पौराणिक कथा सांगितली जाते. एकदा राजा कर्ण, जो महाभारतातील एक पराक्रमी योद्धा होता, यमलोकात पोहोचला. परंतु, तिथे त्याला फक्त सोन्याचे दान आणि धन मिळाले. आश्चर्यचकित झालेल्या कर्णाने यमराजाला विचारले की त्याला अन्नाऐवजी सोनं का मिळत आहे. (Pitru Paksha Marathi Mahiti) यमराजाने त्याला सांगितले की, त्याच्या संपूर्ण आयुष्यात त्याने फक्त धन आणि सोनं दान केले, परंतु कधीच अन्नाचे दान केले नाही. त्यामुळे यमलोकात त्याला अन्नाऐवजी त्याने दिलेले सोनं प्राप्त होत आहे.
राजा कर्णाने यमराजाची क्षमा मागितली आणि त्याला परत पृथ्वीतलावर पाठवून आपल्या पितरांसाठी अन्नदान करण्याची संधी दिली. यमराजाने त्याला पंधरा दिवसांचा काळ दिला, (Pitru Paksha In Marathi) जो पितृपक्ष म्हणून ओळखला जातो. या काळात कर्णाने अन्नदान करून आपल्या पितरांना शांती दिली.
ही कथा आपल्याला पितृपक्षाच्या महत्त्वाची जाणीव करून देते, ज्यामध्ये आपल्या पितरांच्या आत्म्याला शांती मिळवण्यासाठी श्राद्ध आणि अन्नदान केले जाते. महालय अमावस्येच्या दिवशी,(Pitru Paksha In Marathi) आपले पितर पृथ्वीतलावर येतात आणि आपल्या कुटुंबातील लोकांनी केलेल्या श्रद्धांजली आणि अन्नदानाने तृप्त होतात, असा धार्मिक विश्वास आहे.
Also Read : Bhavpurna Shradhanjali In Marathi – भावपूर्ण श्रद्धांजली संदेश मराठी
महालय अमावस्येचा आध्यात्मिक अर्थ
महालय अमावस्या केवळ पौराणिक कथेपर्यंतच मर्यादित नाही, तर तिचा आध्यात्मिक अर्थही आहे. आपल्या पितरांनी आपल्याला या जगात जो वारसा आणि ज्ञान दिलं, त्याची आठवण ठेवून त्यांचे आभार मानण्याची ही वेळ आहे. या दिवशी आपल्या पितरांची कृतज्ञता व्यक्त करून त्यांच्या आशीर्वादाने आपल्या जीवनातील अडथळे दूर होतात, अशी श्रद्धा आहे.
निष्कर्ष
महालय अमावस्या आणि पितृपक्ष हा एक पवित्र काळ आहे, जो आपल्या पूर्वजांना सन्मान देण्यासाठी आणि त्यांच्या आत्म्याच्या शांतीसाठी समर्पित आहे. (Pitru Paksha In Marathi) आपल्या पितरांचा आदर करून त्यांच्या आशीर्वादाने आपले जीवन सुखमय बनवू या. पितृपक्षाच्या या पवित्र दिवसांमध्ये श्रद्धा आणि भक्तिभावाने सहभागी होऊन आपली परंपरा जपण्याचा संकल्प करू या.
(हा लेख फक्त तुमच्या सामान्य माहितीसाठी आहे. हेलो मराठी.कॉम त्याच्या अचूकतेची किंवा विश्वासार्हतेची खात्री देत नाही.)
